تراز تجاری چیست؟

تراز تجاری (Balance of trade) یا صادرات خالص (بعضی مواقع با نماد NX مشخص می‌شود)، تفاوت میان ارزش پولی واردات و صادرات خروجی طی یک دوره معین در اقتصاد است. اگر صادرات بیشتر از واردات باشد، مقدار مثبت به نام مازاد تجاری مشخص می‌شود. اگر واردات بیشتر از صادرات باشد، مقدار منفی به نام کسری تجاری یا شکاف تجاری مشخص می‌شود.مقدار مثبت (اگر صادرات بیشتر از واردات باشد) به نام «مازاد تجاری» مشخص و مقدار منفی به نام «کسری تجاری» یا «شکاف تجاری» مشخص می‌شود. مفهوم تراز تجاری به معنای “متعادل کردن” صادرات و واردات با یکدیگر نیست.

اگر کشوری ارزش بیشتری از واردات خود صادر کند، مازاد تجاری یا تراز تجاری مثبت دارد و برعکس، اگر کشوری ارزش بیشتری از صادرات خود وارد کند، کسری تجاری یا تراز تجاری منفی دارد.

از سال ۲۰۱۶، حدود ۶۰ کشور از ۲۰۰ کشور مازاد تجاری دارند. این تصور که کسری های تجاری دو جانبه به خودی خود بد هستند، توسط کارشناسان تجارت و اقتصاددانان با قاطعیت رد می شود.

تراز تجارت بخشی از حساب جاری است که شامل معاملات دیگری مانند درآمد حاصل از موقعیت خالص سرمایه گذاری بین المللی و همچنین کمک های بین المللی است. اگر حساب جاری مازاد باشد ، موقعیت دارایی بین المللی خالص کشور به ترتیب افزایش می یابد. به همین ترتیب ، کسری باعث کاهش موقعیت خالص دارایی بین المللی می شود.

تراز تجاری با اختلاف میان تولید یک کشور و تقاضای داخلی آن یکسان است (تفاوت بین کالاهایی که یک کشور تولید می کند و تعداد کالاهایی که از خارج خریداری می کند ؛ این نه شامل پول دوباره هزینه شده برای سهام خارجی می باشد و نه تاثیری بر مفهوم واردات کالا برای تولید برای بازار داخلی دارد.)

اندازه گیری تراز تجاری به دلیل مشکلات مربوط به ضبط و جمع آوری داده ها می تواند مشکل ساز شود. به عنوان نمونه ای از این مشکل ، وقتی داده های رسمی برای همه کشورهای جهان جمع می شود ، صادرات تقریباً ۱٪ از واردات بیشتر می شود. به نظر می رسد که جهان در حال تعادل مثبت تجارت با خودش است. این نمی تواند درست باشد ، زیرا همه معاملات شامل یک اعتبار یا بدهی برابر به حساب هر ملت است. اعتقاد بر این است که این اختلاف با معاملات با هدف شستن پول یا فرار از مالیات ، قاچاق و سایر مشکلات دید توضیح داده می شود. در حالی که صحت آمار کشورهای در حال توسعه مشکوک است ، اما بیشترین اختلاف بین کشورهای معتبر آماری معتبر واقع می شود.

*عوامل تاثیرگذار بر روی تراز تجاری

هزینه‌های تولید (زمین، نیروی کار، سرمایه و غیره)
هزینه در دسترس بودن مواد اولیه کالاهای واسطه و ورودی‌های دیگر

حرکات نرخ ارز

مالیات و محدودیت تجارت
موانع غیر تعرفه‌ای مانند محیط زیست، بهداشت و استانداردهای ایمنی
در دسترس بودن ارز خارجی کافی برای پرداخت واردات

میزان کالاهای تولیدشده در کشور (تحت تاثیر عرضه)

به طور خلاصه تراز تجاری نتیجه خالص صادرات یک جامعه اقتصادی است و مانده مثبت نشان‌دهنده صادرات بیشتر و مانده منفی نشان‌دهنده واردات بیشتر خواهد بود. افزایش صادرات با افزایش تقاضا برای ارز در کشور صادرکننده، رابطه مستقیمی دارد. چراکه کشور واردکننده کالا و خدمات، بایستی پول جاری کشور صادرکننده را خریداری کند. بنابراین هر چه صادرات افزایش یابد پول کشور صادرکننده تقویت می‌شود. گزارش تراز تجاری اثر قابل اغماضی روی اوراق قرضه و بازار سهام دارد.در مورد مازاد تجاری و یا یک کسری تجاری در حال کاهش از ماه قبل، به طور طبیعی کشورهای واردکننده کالا باید ارز خود را به ارز داخلی کشور صادرشونده تبدیل کنند. این اتفاق منجر به افزایش تقاضا برای پول داخلی و بنابراین موجب افزایش ارزش آن می‌شود.در مورد کسری تجاری و یا یک مازاد تجاری در حال کاهش، کشور واردکننده باید ارز خود را به ارز خارجی کشوری که از آنها در حال خرید کالا هستند تبدیل کنند. این اتفاق نیز منجر به افزایش عرضه پول داخلی در بازار می‌شود که می‌تواند به از دست دادن پول داخلی در مقابل ارزش ارزهای دیگر شود.از طرف دیگر خالص صادرات به عنوان یکی از عوامل تشکیل‌دهنده درآمد ملی (یا تولید ملی) محسوب و مقادیر مثبت آن باعث افزایش در درآمد سرانه مردم یک کشور می‌شود. بطور کلی صادرات و واردات در حسابی به نام حساب جاری (Current Account) ثبت می گردند و به مانده این حساب تراز تجاری یا موازنه تجاری گفته می شود.